Wat is de Algemene Bestuursdienst?
Waarom, wat en hoe?
Wat is de Algemene Bestuursdienst?
- Een sterk Nederland vereist een sterke overheid, en een sterke overheid vereist sterk leiderschap.
- De 1966 managementfuncties schaal 15 en hoger bij de Rijksoverheid zijn aangewezen als Algemene Bestuursdienst, zodat de kwaliteit van de top van de Rijksoverheid kan worden gewaarborgd.
- Topambtenaren zijn maatschappelijk partner, manager, en politiek adviseur. Ze geven de bewindspersonen advies, bieden tegenspraak, maar voeren uiteraard uit wat de politiek wil. Daarbij geldt de ministeriële verantwoordelijkheid: de bewindspersoon is verantwoordelijk voor die uitvoering en legt daarover verantwoording af aan het parlement.
Wat is de rol van het directoraat-generaal Algemene Bestuursdienst?
- Het directoraat-generaal Algemene Bestuursdienst (voorheen Bureau Algemene Bestuursdienst) is de management-development-organisatie van de Rijksoverheid. DG Algemene Bestuursdienst (DGABD) heeft een ontwikkelaanbod voor ABD’ers en faciliteert de werving en selectie voor ABD-functies.
- DGABD volgt daarbij het Rijksbeleid: we streven naar een inclusieve werkomgeving waar respect, samenwerking en aandacht voor individuele kwaliteit en (talent)ontwikkelmogelijkheden voorop staan zodat medewerkers het beste tot hun recht komen.
- ABD’ers moeten zelf solliciteren op vacatures.
- Voor ABD-functies buiten de topmanagementgroep bepaalt een selectiecommissie van het ministerie welke kandidaat de functie vervult.
- Bij TMG-functies stelt de voorselectiecommissie TMG, die een externe voorzitter heeft, een selectielijst vast voor een breed samengestelde selectiecommissie.
- Die selectiecommissie bepaalt welke kandidaat wordt voorgedragen in de Ministerraad.
- DGABD heeft ook samenwerkingspartners zoals de grote gemeentes, zelfstandige bestuursorganen, en de Politie. Daaraan wordt op beperktere schaal dienstverlening aangeboden.
Hoe werkt de Algemene Bestuursdienst?
- De ABD is geen pool van mensen, maar het is de verzamelnaam voor 1966 functies bij de Rijksoverheid. Wie op zo’n functie zit, is ABD’er.
- Daarbij ging het in 2023 om 1181 managers schaal 15 (afdelingshoofden, projectmanagers, programmamanagers), 682 managers schaal 16 tot en met 18 (directeuren, programmadirecteuren, projectdirecteuren), en 103 leden van de topmanagementgroep (zie aldaar). Zo’n 46% van de ABD’ers is vrouw.
- ABD’ers worden in hun loopbaan begeleid door DGABD, en kunnen gebruik maken van een ontwikkelaanbod om hun leiderschap te versterken en hun kennis te vergroten.
- Het functioneren van topambtenaren wordt net als bij alle Rijksambtenaren jaarlijks besproken in de personeelsschouwen en de feedback- en functioneringsgesprekken. Verder nemen leden van de topmanagementgroep sinds 2018 periodiek deel aan een 360-graden feedbackonderzoek.
- ABD-functies worden ingevuld met een open procedure. Iedereen kan solliciteren, en nagenoeg alle vacatures worden op meerdere manieren gepubliceerd: via de ABD-site, de Nieuwsbrief, sociale media, vaak ook via werkenvoornederland.nl en soms met advertenties in kranten.
- In heel zeldzame gevallen ruilen ABD’ers van functie, of wordt een ABD’er benoemd zonder openstelling van de vacature. Soms is er ook een ‘gerede kandidaat’, dan heeft de vacaturehouder al iemand die de functie kan vervullen, maar wordt de functie toch opengesteld om te zien of er nog geschiktere kandidaten komen.
- Wie op een ABD-functie zit, wordt geacht vijf tot zeven jaar op deze functie te blijven.
- Voor de Topmanagementgroep werkt het net even anders; zie hieronder.
Wat is de topmanagementgroep?
- De 103 hoogste functies vormen de topmanagementgroep (TMG), die bestaat uit secretarissen-generaal, plaatsvervangend secretarissen-generaal, directeuren-generaal, inspecteurs-generaal, managers van grote uitvoerende diensten, directeuren van planbureaus en enkele hiermee gelijkgestelde functies.
- Leden van de topmanagementgroep zijn niet in dienst van de departementen, maar van het ministerie van BZK.
- Ze zitten in principe niet langer dan zeven jaar op functie bij een departement. Als er geen vervolgbenoeming is dan gaan zij, ondersteund door DGABD, op zoek naar een nieuwe functie, waar ze zelf op moeten solliciteren.
- In die 'zoekperiode' van ten hoogste twee jaar wordt het lid van de topmanagementgroep ingezet op tijdelijke werkzaamheden. Deze constructie houdt de topfuncties flexibel, en is goedkoper dan ontslagprocedures.
- In die positie heet het lid van de topmanagementgroep ‘buitengewoon adviseur'.
- Is er onverhoopt geen andere functie dan volgt ontslag.
- Een lid van de topmanagementgroep dat een internationale functie vervult of een bijzondere opdracht, heeft overigens ook de status van ‘buitengewoon adviseur’.
Hoe vergroot de ABD de kwaliteit van de top van de Rijksoverheid?
- ABD’ers kunnen advies krijgen van de ontwikkeladviseurs van DGABD over de opleidingen ze willen volgen.
- De kosten van externe opleidingen zijn voor rekening van het eigen ministerie. De door DGABD ontwikkelde programma’s zijn kosteloos, en een groot deel wordt verzorgd door collega-rijksambtenaren.
- Voor managers in de schalen 14 en 15 met de potentie om binnen 2 tot 4 jaar door te groeien naar het niveau van directeur op ABD-niveau, heeft DGABD een meerjarig ontwikkelingsprogramma: het ABD Kandidatenprogramma. Kandidaten worden geselecteerd en voorgedragen door hun departement.
- Voor ABD’ers die op termijn in principe benoemd kunnen worden tot directeur-generaal, kent DGABD het TMG Talent Ontwikkel Programma. Kandidaten worden geselecteerd en voorgedragen door hun departement. Het programma stimuleert dat deelnemers interdepartementaal van elkaar leren. Daarmee vergroten zij hun netwerk en krijgen ze beter zicht op en begrip voor andere onderdelen van de Rijksoverheid.
- Ongeveer vier op de vijf ABD’ers is ingestroomd vanuit de Rijksoverheid, en één op de vijf komt dus van buiten. Gemiddeld zit een ABD'er zo'n 4 tot 5 jaar op functie.
- Die mobiliteit voorkomt verkokering en versterkt de samenwerking tussen departementen, houdt de top van de Rijksoverheid fris, en zorgt voor brede verspreiding van kennis en ervaring.
Blijft de inhoudelijke kennis van managers wel gewaarborgd?
- Voor elke functie wordt bij de werving en selectie van een geschikte kandidaat gekeken welke kennis, ervaring en vaardigheden nodig zijn om de functie succesvol te vervullen. Voor sommige functies ligt het accent op vakinhoudelijke kennis, voor andere functies wegen andere eisen zwaarder.
- Voor het goed functioneren van een organisatie zijn zowel leiderschapsvaardigheden als inhoudelijke kennis nodig. Dat hoeft niet per se in één persoon vertegenwoordigd te zijn.
- Dat één iemand niet alle kennis van een hele organisatie heeft, is van alle tijden en geldt net zozeer in het bedrijfsleven als bij de ambtenarij. Wat de maatschappij vraagt van topambtenaren is zo complex, dat het onmogelijk is dat één persoon alle inhoudelijke kennis heeft. Daarom is het minstens zo belangrijk dat een ABD'er weet waar die kennis te halen valt.
Wat is ABDTOPConsult?
- ABDTOPConsult (TOP staat voor Tijdelijke Opdrachten Projecten & programma’s) is de adviesgroep van de Rijksoverheid, en kan worden ingeschakeld voor onderzoek, advies, of tijdelijk leidinggeven aan een bepaald proces, verandering of organisatie.
- ABDTOPConsult is onderdeel van het directoraat-generaal ABD, dat ook de werving en selectie doet voor de functies.
- Het team bestaat uit ervaren topambtenaren. De meesten zijn directeur-generaal of secretaris-generaal geweest, maar er zijn ook consultants die van de Politie of een zelfstandig bestuursorgaan komen.
- De consultants van ABDTOPConsult moeten solliciteren op hun functie, waarbij de procedure voor de topmanagementgroep wordt gevolgd. Ze worden benoemd door de ministerraad en ze zijn lid van de topmanagementgroep.