ABD-symposium 2021 - Grenzeloos Samenwerken: mensenwerk
Meer dan 300 ABD’ers logden donderdag 30 september 2021 in voor het ABD-symposium, om een thema te bespreken dat hun allemaal raakt in hun dagelijks werk en in het dagelijks leven: ‘Grenzeloos samenwerken: mensenwerk’.
Veel van de opgaven in onze samenleving zijn immers zo ingewikkeld dat ze niet meer alleen vanuit de individuele ministeries kunnen worden opgepakt. Daarom is samenwerken over de grenzen van departementen en bestuurslagen heen nodig. Het symposium ondersteunde deze beweging, en onderzocht hoe de overheid burgers in beeld kan houden bij de uitvoering van complexe stelsels.
Het symposium bestond uit drie rondes: een plenair gesprek over de politiek-bestuurlijke verhoudingen, een plenair besproken casus over de uitvoering, en breakout-sessies waarin alle deelnemers het gesprek voortzetten in kleinere groepjes.
Mensenwerk in Den Haag
Het eerste plenaire tafelgesprek ging over Mensenwerk in Den Haag. Alexandra van Huffelen, staatssecretaris van Financiën voor toeslagen en douane, gaf de inleiding. Daarna gingen Chris van Dam, als voormalig lid Tweede Kamer voor het CDA voorzitter van de commissie die de Toeslagenaffaire onderzocht, Nathalie van Berkel, lid Raad van Bestuur UWV, en Alexander Pechtold, oud-minister, oud-Kamerlid, en nu algemeen directeur CBR, met elkaar in gesprek.
Alexandra van Huffelen wees er op hoe belangrijk het is om contact te hebben met de burgers waarvoor wetten worden gemaakt, zoals de ouders die zijn geraakt door de toeslagenaffaire. “Het belang van de mensen voor wie we beleid maken, hadden we uit het oog verloren. Samenwerken klinkt simpel, maar we weten dat het niet zo is,” aldus de staatssecretaris, “We hebben veel te doen de komende tijd. We moeten scherper worden in het vaststellen van het beleid, scherper worden in de uitvoerbaarheid, en kijken naar de effecten daarvan.”
Volgens Nathalie van Berkel is het beter om niet te spreken van Uitvoeringsorganisaties maar van Publieke Dienstverlener: “We voeren niet domweg uit, maar we kijken hoe je dat het beste kan doen voor de mensen aan wie je je diensten verleent. En dat geven we ook terug aan de politiek: was dit hoe jullie het hadden bedoeld?”
Uit zijn tijd als minister herkende Alexander Pechthold dat wel: “Destijds vonden we dat we briljante wetten hadden bedacht, terwijl de uitvoering zei “waar bemoei je je mee?”. We zijn nu wel een paar stapjes verder. Maar bij het CBR vonden we dat we veel te veel gericht waren op het ministerie, en met de rug naar burger stonden. Dus ik dacht toen aan een tip van Tjibbe Joustra: bel nou elke maand zelf een keer met je klantenservice, om te kijken hoe je organisatie problemen oplost.”
“Beleidsambtenaren werken voor minister, ambtenaren in de uitvoering werken voor de burger,” stelde Chris van Dam, en vulde aan dat hij als Kamerlid veel vragen kreeg van ambtenaren hoe een herhaling van de toeslagenaffaire kon worden voorkomen. Zijn antwoord: “Ga zelf op zoek naar de werkelijkheid, ga zelf kijken hoe de wereld echt werkt. Ga het ministerie uit en kijk hoe het beleid in de praktijk werkt.” Maar hij waarschuwde ook: “We krijgen een nieuw kabinet, en het is een politiek turbulente tijd. Van het management, van ABD’ers, vraagt dat onverschrokkenheid om te doen wat nodig is, wat goed is, in weerwil van de incidentenpolitiek.”
Casus: Huiselijk Geweld
Het tweede plenaire tafelgesprek behandelde de casus van huiselijk geweld: “Geweld hoort nergens thuis: mensenwerk tot achter de voordeur”. Deelnemers waren hier Jan-Dirk Sprokkereef, bestuurder gehandicaptenzorgorganisatie Siza en voormalig programmadirecteur van het nationaal programma Geweld hoort nergens thuis; Marion Smit, voormalig directeur Jeugd bij VWS; Hameeda Lakho, expert en inhoudsdeskundige huiselijk geweld en kindermishandeling, auteur en sociaal ondernemer en Caroline Mobach, expert op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling en integrale samenwerking binnen en tussen (netwerk)organisaties.
Marion Smit zag dat het programma de goede kant op gaat: “Er zijn lichtpuntjes, maar we zijn er nog niet. Wat goed gewerkt heeft, is in het begin erkennen dat het niet goed ging, en dat het anders moest.”
“De houding van het Rijk naar de gemeentes was goed: naast gemeentes gaan staan en vragen wat de gemeentes nodig hebben om het project verder te brengen,” aldus Caroline Mobach, “Je kon gewoon zien dat dat heel erg werd gewaardeerd.”
Hameeda Lakho wees op het belang om de problematiek, die enorm groot is, concreet zichtbaar te maken: “Als ervaringsdeskundigen bij inspiratiesessies met beleidsmakers hun verhaal vertellen, wordt duidelijk waar het om gaat.”
Jan-Dirk Sprokkereef wees er op dat het ook belangrijk was de politiek direct te betrekken: “Als programmadirecteur had ik twee keer per jaar contact met de betrokken ministers, zodat ik de leefwereld waar wij mee te maken kregen, aan hun kon doorgeven.”
Wrap-up
Hierna gingen de deelnemers aan het symposium uiteen in kleine groepjes om onder leiding van een tafelvoorzitter te reflecteren op het symposium en op hun eigen werk: hoe kunnen we elkaar steunen? En wat kunnen we morgen anders doen? Tenslotte werd dat plenair teruggekoppeld onder leiding van Maarten Schurink, secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en Marjan Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.
Bram de Klerck keek terug op een geslaagd congres: “Als Bureau ABD proberen we onze ABD’ers zoveel mogelijk bij elkaar te brengen, om kennis te delen, nieuwe inzichten te laten ontstaan, en samen de vervolgstappen te zetten. Zo werken we aan de kwaliteit van de top van de Rijksdienst. Volgens mij leverde ons symposium daar een mooie bijdrage aan.”
Videoverslag
Het videoverslag van het symposium kun je bekijken opYouTube:
Het volledige verslag in vier delen: