Leidinggeven voor Nederland

Het verhaal van de Algemene Bestuursdienst.

Een sterke overheid is een randvoorwaarde voor een sterk Nederland. Dat valt of staat bij leiderschap.

Wij, de circa 1.800 topambtenaren van de Rijksoverheid, hebben een grote verantwoordelijkheid. We geven bijvoorbeeld als secretaris-generaal leiding aan één van de twaalf ministeries. We zijn directeur bij een ministerie, het KNMI of het RIVM. Of we zijn afdelingshoofd op een ministerie of bij een uitvoerende dienst als Rijkswaterstaat, de Belastingdienst of de Dienst Justitiële Inrichtingen.

Een frisse en brede blik

Sinds 1995 zijn wij verzameld in de Algemene Bestuursdienst (ABD). In het begin ging het om ongeveer 350 ambtenaren, directeuren en hoger. Eind 2021 zijn er zo’n 1.770 functies aangewezen als ABD-functie: afdelingshoofden en hoger. Het directoraat-generaal Algemene Bestuursdienst, een rijksbrede management-developmentorganisatie die onderdeel is van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ondersteunt ABD’ers in hun loopbaan.

Aan het eind van de vorige eeuw zitten topambtenaren vaak lang op één functie bij hetzelfde ministerie. Om de aansturing van ministeries te versterken en ambtenaren mobieler en professioneler te maken, komt er een Algemene Bestuursdienst. Er is nog een belangrijke reden voor de oprichting: de samenwerking tussen ministeries. Alle topambtenaren bij één dienst versterkt de samenwerking tussen alle ministeries en vergroot de kwaliteit van de Rijksoverheid. Het gaat niet langer om ‘Wij van Sociale Zaken en Werkgelegenheid’ of ‘Wij van Binnenlandse Zaken’. Voortaan is het motto ‘Wij van de Rijksoverheid, voor Nederland’. Zo kunnen topambtenaren met een frisse én vooral brede blik kijken naar actuele maatschappelijke thema’s. Over de muren van ons ministerie heen. We gebruiken elkaars kennis en ervaring en hebben begrip voor elkaars positie. Alleen zo kunnen we complexe problemen oplossen die inbreng vereisen vanuit verschillende invalshoeken.

Kennis, ervaring en mobiliteit

Een belangrijk kenmerk van de ABD is grotere mobiliteit bij de Rijksoverheid. Hoe ontstaat een kruisbestuiving tussen de departementen? Hoe kan de samenwerking en het eenheidsgevoel worden bevorderd? Daaraan draagt het directoraat-generaal ABD (DGAB) bij. DGABD heeft goed zicht op de expertise en ervaring die nodig is en faciliteert de werving en selectie van topambtenaren. Het streven is om ons topambtenaren bij verschillende departementen onze kennis en ervaring te laten delen. Zo heeft Nederland het meeste aan ons vakmanschap, en het maakt het werk afwisselend en boeiend.

Stel je voor dat je begint als afdelingshoofd bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Je voert daar met een programmateam een grote ICT-verandering door. Daarna ga je aan de slag als directeur bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Een hele andere maatschappelijke opgave en dat alleen is al uitdagend. Maar ook hier speelt een complexe ICT-opgave, dus ze kunnen jouw ervaring en leiderschap goed gebruiken. Die verscheidenheid aan functies en rollen kom je buiten de overheid niet snel tegen in één organisatie.

Professionalisering en leiderschap

ABD-functies worden ingevuld via een open procedure: iedereen kan solliciteren en bijna alle vacatures worden via verschillende kanalen gedeeld met potentiële sollicitanten. Bijna één op de vijf topambtenaren komt van buiten de Rijksoverheid. Zij verrijken de ABD met kennis, ervaring en een frisse blik, vanuit andere maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven of de wetenschap. Daarnaast werkt DGABD aan leren, ontwikkelen en zelfreflectie bij ABD’ers. DGABD heeft een uitgebreid ontwikkel- en opleidingsaanbod. Zo zijn er twee tweejarige programma’s voor talenten van binnen en buiten de Rijksoverheid: het ABD Kandidatenprogramma voor wie directeur kan worden, en het TMG Talent Ontwikkel Programma voor wie kan doorgroeien naar de Topmanagementgroep (TMG).

Die TMG, waarvan DGABD de werkgever is, bestaat uit de 96 hoogste ABD-functies, zoals secretarissen-generaal, directeuren-generaal en inspecteurs-generaal. En ook daar houdt de ontwikkeling niet op. DGABD heeft diverse ontwikkelprogramma’s voor TMG’ers, zoals intervisiebijeenkomsten om van, voor én met elkaar te leren.

Of een ABD’er op zijn of haar plek zit, wordt trouwens jaarlijks besproken in de personeelsschouwen, die DGABD organiseert. En in de feedback- en functioneringsgesprekken op de ministeries zelf. Verder nemen leden van de TMG sinds 2018 periodiek deel aan een 360-graden feedbackonderzoek.

We doen het samen

Wij zijn maatschappelijk partner, manager en politiek adviseur in één. We sturen samen de circa 120.000 rijksambtenaren aan. We geven advies aan bewindspersonen, en doen dat kritisch en integer. We houden het algemeen belang zoveel mogelijk in het oog. Hoe kunnen we ertoe doen voor de burgers van Nederland? Hoe kunnen we Nederland nog beter maken? We voelen dat dat een stevige opgave is.

Omdat het vaak belangrijk is om samen op te treden, bevordert het directoraat-generaal ABD de onderlinge uitwisseling actief, bijvoorbeeld via opleidingsprogramma’s en bijeenkomsten. Daar spreken we ook veel mensen van buiten de overheid. Wij vergroten de maatschappelijke betrokkenheid van de Rijksoverheid. We zorgen dat de Nederlandse samenleving wordt gehoord. Vanuit onze rol als maatschappelijk partner.

Leiderschap voor de toekomst

Sinds enkele jaren sturen we gericht op het werven, selecteren en behouden van meer vrouwen en kandidaten met een diverse culturele achtergrond. Het percentage vrouwelijke topambtenaren ligt inmiddels op 42%. Dat is een mooie sprong vooruit, maar nog niet genoeg. De ABD moet diverser en inclusiever worden, omdat medewerkers dan het beste tot hun recht komen. Divers leiderschap en meer variatie in visies en oplossingen resulteren in meer creativiteit en innovatie, betere resultaten en beter beleid. Logisch, want mensen bepalen de kwaliteit van de ABD. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst.

Nederland verandert, en dus moeten ABD’ers innovatief zijn. Daarom wordt er nog meer vooruit gekeken, vanuit een rijksbrede visie op leiderschap voor de top van de Rijksoverheid van de toekomst. Welk leiderschap heeft Nederland over tien jaar nodig? Welke talenten moeten doorgroeien naar topposities?

Leren. Aanpassen. Doorgaan.

De ABD is nog altijd in ontwikkeling. Het doel blijft: de juiste persoon op de juiste plaats. Op plekken waar we bijdragen aan een sterkere Rijksoverheid en een betere samenleving. Diezelfde samenleving legt de Rijksoverheid terecht regelmatig onder een vergrootglas. Die kritische blik houdt ons scherp. Het stimuleert ABD’ers. Om het vertrouwen van Nederlanders in de overheid verder te vergroten. Want wij ABD’ers zijn van de Rijksoverheid, voor Nederland.

Tijdlijn ABD